BMI và sức khỏe

Nói đến BMI, bạn thường nghĩ đến vóc dáng cơ thể, đến chuyện mập ốm. Nhưng BMI đâu chỉ thể hiện vóc dáng, đó còn là một chỉ số để bác sĩ đánh giá sức khoẻ của bạn, bạn gầy hay béo, khoẻ mạnh hay có nguy cơ vướng nhiều loại bệnh...

Chỉ số khối cơ thể BMI (Body Mass Index) là một chỉ số khá phổ biến để đánh giá tình trạng dinh dưỡng của cơ thể. Nói cách khác, đây là chỉ số giúp bạn có cách nhìn thực tế về cân nặng của mình, xem trọng lượng của mình có vừa vặn với chiều cao bạn đang sở hữu chưa. Chiều cao thì gần như bạn không thay đổi được, chỉ còn một cách là điều chỉnh cân nặng sao cho phù hợp. Điều này không chỉ tốt cho dáng vóc, vẻ bắt mắt bề ngoài mà còn liên quan đến sức khỏe của bạn. Có một chỉ số BMI lý tưởng cũng có nghĩa là bạn đang sở hữu một sức khỏe tốt, ít nguy cơ bệnh tật và ngược lại...

(Ảnh minh họa: Nguồn internet)

Khi BMI dưới 18,5

Một cô người mẫu cao 1,7m, nặng 50kg dễ có vóc dáng được xem là hoàn hảo đối với phái nữ. Thế nhưng, nếu không phải mức cân nặng đó có được là do luyện tập thể thao mà chỉ do nhịn ăn, ăn kiêng quá mức thì đối với các chuyên gia dinh dưỡng, cô người mẫu ấy thuộc dạng thiếu cân. Chỉ số BMI của người cao 170cm, nặng 50kg là 17.3. Với mức chỉ số ấy, người gầy dễ bị mắc nhiều chứng bệnh như hạ huyết áp, loãng xương. Điều này xảy ra là do cơ thể không được nuôi dưỡng với đầy đủ dưỡng chất. Các vitamin và khoáng chất cần để tạo xương như canxi, phốt-pho, ma-nhê, vitamin D... đều thiếu, dẫn đến việc xương không chắc khoẻ, rất giòn và dễ gẫy.

Người gầy cũng dễ mắc các loại bệnh khác nhau, đặc biệt là những bệnh nhiễm trùng như lao, viêm phổi..., vì việc thiếu dinh dưỡng cũng làm suy yếu hệ miễn dịch. Điều này đồng nghĩa với khả năng phục hồi sức khoẻ sau một đợt bệnh nào đó cũng rất chậm. Các nhà nghiên cứu của Mỹ cũng cho biết, người có BMI thấp hơn 18,5 có nguy cơ tử vong sau phẫu thuật cao hơn 40% so với người bình thường, đặc biệt trong 30 ngày đầu tiên sau quá trình phẫu thuật. Người gầy cũng dễ có vóc dáng khô đét, dân gian hay ví như “cá rô đực”, đó là vì cơ thể thiếu đạm trường kỳ sẽ “tận dụng” khối đạm từ cơ bắp để tạo năng lượng, vì thế, cơ của người gầy thường bị mất khối cơ, yếu, lỏng lẻo chứ không săn chắc. Tình trạng “khô” này cũng xảy ra ở tóc và da. Tóc của người gầy không được nuôi dưỡng đầy đủ sẽ dần trở nên khô, xác xơ và rụng nhiều. Làn da thiếu hẳn lớp mỡ dưới da sẽ tạo nên những nếp nhăn, vóc dáng cũng mất đi những đường cong gợi cảm. Người suy dinh dưỡng nghiêm trọng, dễ bị rối loạn kinh nguyệt. Điều này cũng làm giảm khả năng thụ thai của người gầy và tạo nên nhiều biến chứng đối với thai phụ cũng như sản phụ, như dễ sẩy thai trong tam cá nguyệt đầu tiên của thai kỳ hay tăng nguy cơ tai biến sản khoa (do thiếu máu).

Khi BMI trên 25

Người quá gầy thường trông xanh xao, ốm yếu đã đành. Người mập trông bề ngoài thường rất khoẻ mạnh, nhưng thực chất lại mắc nhiều nguy cơ bệnh trọng hơn cả người gầy. Nếu chỉ số BMI của bạn cao hơn 25, ví dụ bạn cao 1,50m và nặng 57kg, chỉ số BMI của bạn là 25.33 và bạn phải chấp nhận một thực tế, bạn đã béo phì.

Béo phì làm giảm khả năng điều hòa mức độ đường huyết của cơ thể, dẫn tới tiểu đường hoặc huyết áp cao. Tình trạng này khiến phụ nữ mãn kinh có thể bị ung thư vú hoặc ung thư tử cung. Béo phì dĩ nhiên là nhiều... mỡ. Nếu mỡ làm hẹp mạch vành, bạn cũng đã mắc chứng bệnh thiếu máu cơ tim. Ngoài ra, bạn cũng dễ bị rối loạn lipid máu với nồng độ triglycerid và LDL-cholesterol trong máu cao, nồng độ HDL-cholesterol trong máu thấp. Với người béo phì, mỡ có thể ở khắp nơi trong cơ thể và nếu mỡ tích tụ ở cơ hoành, bạn sẽ bị giảm chức năng hô hấp, khó thở. Tình trạng này cũng dễ khiến bạn bị ngưng thở khi ngủ, khiến não thiếu oxy, tạo hội chứng Pickwick.

(Ảnh minh họa: Nguồn internet)

Chỉ số BMI càng lớn, nguy cơ mắc bệnh càng tăng lên. Và nếu bạn có BMI lớn hơn 30, khả năng tử vong do đột quỵ cùng các bệnh về mạch máu não rất cao.   Các bệnh về đường tiêu hoá cũng không “tha” người béo. Bạn rất dễ bị bệnh túi mật, ung thư đường mật cũng như những bất thường về gan, ruột như gan nhiễm mỡ, đầy hơi, táo bón, các bệnh về đại trực tràng, ung thư đại trực tràng... Mỡ nhiều làm rối loạn buồng trứng, gây vô kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt, giảm khả năng thụ thai. Người béo phì cũng dễ mắc hội chứng đa nang, khó thụ tinh, dễ sẩy thai. Ngoài ra, người béo phì dễ bị viêm xương khớp, do các khớp bị quá tải gây đau. Lượng axit uric ở người béo cũng cao nên dễ bị bệnh gút. Theo thống kê, nguy cơ vô sinh của người béo phì gấp đôi người bình thường; nguy cơ sỏi mật gấp 3, bệnh tim gấp 3,5 lần, huyết áp cao tăng 4 lần, tiểu đường 5 lần, gan nhiễm mỡ 8 lần.

Bảng đánh giá theo chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và dành riêng cho người châu Á (IDI&WPRO)

Có thể thấy, dù béo, dù gầy, nguy cơ mắc các loại bệnh cũng đều cao ở cả hai giới. Tốt nhất nên giữ chỉ số BMI ở trong khoảng 18,5-25. Khi đó, bạn không chỉ có một vóc dáng gọn gàng, săn chắc mà còn có sức khoẻ ổn định, bệnh tật phải lùi xa.

Bác sĩ Phòng khám Đa khoa Quốc tế Yersin