Ebola - Đại dịch đang đe dọa thế giới

Theo cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới dịch Ebola có thể sẽ nghiêm trọng hơn trong vài tháng tới, hiện đã ó ít nhất 923 người tử vong  vì nhiễm Ebola và hơn 1700 người khác nhiễm bệnh kể từ khi dịch này bùng phát ở Guinea từ đầu năm 2014. Hiện nay đại dịch này “vượt ngoài tầm kiểm soát”.  Tổ chức Thầy thuốc không biên giới cũng đã cảnh báo vì bệnh có thể lây lan sang các nước khác qua đường du lịch và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Vì vậy  chúng ta thử tìm hiểu về bênh dịch này để có thể phòng tránh và phát hiện sớm tại các cơ sở y tế và cộng đồng một cách tích cực hơn

1. Ebola là gì?
Bệnh do virus Ebola hay còn được biết đến như bệnh sốt xuất huyết do virus Ebola, được phát hiện lần đầu tiên tại Sudan và Cộng hoà Congo vào năm 1976. Vì nó được phát hiện tại một khu làng ven sông Ebola, vậy nên người ta lấy tên con sông này để đặt cho nó. Đây là một trong những chủng virus nguy hiểm nhất thế giới, tổ chức Y tế thế giới cảnh báo tỉ lệ tử vong do Ebola có thể lên đến 90%

2. Triệu chứng
Triệu chứng của Ebola thường giống với những triệu chứng ốm, sốt như suy nhược, đau cơ, đau đầu và đau họng. Tiếp đến, bệnh nhân sẽ ói mửa, tiêu chảy và phát ban, suy giảm chức năng của thận và gan. Ebola cũng có thể gây ra chảy máu từ mắt, tai, mũi, miệng và trực tràng, làm sưng mắt và bộ phận sinh dục. Thông thường, các triệu chứng sẽ bắt đầu xuất hiện rõ rệt từ 8 - 10 ngày sau khi tiếp xúc.

3. Ebola lây lan như thế nào?
Có lẽ đây là câu hỏi mà nhiều người trong chúng ta quan tâm nhất. Trước hết, chúng ta cần phải hiểu rõ, Ebola không lây qua đường không khí. Ebola có thể lây từ vật sang người và từ người sang người. Động vật được xác định là vật chủ mang virus là dơi, cụ thể ở đây là dơi quạ ăn quả. Từ dơi, vượn, khỉ hay lợn sẽ bị nhiễm virus Ebola và từ đó mang virus tới con người. Vậy nên, chúng ta có thể xác định trước một cách để phòng tránh Ebola, đó là tránh ăn thịt động vật hoang dã cũng như các loại thịt sống. Chúng ta nên nhớ, bệnh nhân đầu tiên mắc Ebola vào năm 1976 đã bị bệnh sau khi tiếp xúc với thịt khỉ và linh dương.

(Hình ảnh sưu tầm từ internet)

Với con người, Ebola lây lan qua các tiếp xúc trực tiếp với máu và chất tiết từ cơ thể như phân, nước bọt, tinh dịch hoặc chất nhờn. Ebola có thể lây qua các vết xước nhỏ hoặc những tiếp xúc từ niêm mạc của người lành với người bệnh, hoặc thậm chí là qua một vật trung gian như chăn đệm, ga giường, quần áo và kim tiêm. Đó cũng chính là lý do mà các cán bộ y tế tại Châu Phi là những người có nhiều nguy cơ bị nhiễm Ebola nhất.

4. Không có vaccine
Đúng vậy, tính đến thời điểm này, chúng ta không có một phương thuốc và vaccine nào có thể phòng ngừa Ebola. Tuy nhiên, chúng ta có quyền được hy vọng bởi theo một vài báo cáo của WHO thì đang có một vài loại vaccine được thử nghiệm, một trong những loại vaccine đó có hiệu quả khá hứa hẹn trên khỉ.

5. Ai có nguy cơ cao mắc phải Ebola?
Những người có nguy cơ mắc phải Ebola là những người phải tiếp xúc trực tiếp với nguồn bệnh. Đó có thể là: Người nhà bệnh nhân, những người tiếp xúc gần với bệnh nhân, người dự tang lễ bệnh nhân và có tiếp xúc trực tiếp với thi thể người nhiễm bệnh, người đi săn tiếp xúc với xác động vật chết do nhiễm Ebola và các cán bộ y tế chăm sóc người bệnh Ebola.

6. Phòng ngừa Ebola như thế nào?
Cho đến nay, “Nâng cao nhận thức” về bệnh là một trong những cách để bạn cứu mình khỏi Ebola. Như bạn đã biết, trường hợp đầu tiên bị mắc Ebola là do tiếp xúc trực tiếp với thịt thú rừng nhiễm bệnh thì trường hợp thứ hai lại xảy ra do tiếp xúc trực tiếp với chất dịch cơ thể của người bệnh. “Hầu hết người bị lây nhiễm Ebola là những người sống cùng và chăm sóc người mắc bệnh” - WHO cho biết. Vậy nên, khi bạn ở trong vùng dịch, bạn có thể tham khảo các gạch đầu dòng dưới đây:

- Hiểu rõ về dịch. Ví dụ như hiểu làm thế nào mà dịch bệnh bị lây từ người sang người, làm thế nào để ngăn nó lan rộng thêm.
- Nếu người nhà bạn bị bệnh, hãy thông báo ngay cho các quan chức y tế công cộng để có biện pháp cách ly.
- Thực hiện các biện pháp vệ sinh, tiệt trùng tuyệt đối sau khi tiếp xúc với người bệnh Ebola.
- Mặc các trang phục bảo hộ theo đúng tiêu chuẩn y tế khi tiếp xúc với bệnh nhân Ebola.

Bạn cũng cần đặc biệt chú ý khi người xung quanh mình có các triệu chứng như đau nhức, sốt, tiêu chảy, hắt xì. Bởi đây là giai đoạn đầu của căn bệnh, sẽ rất khó để phát hiện ra cho đến khi bệnh đã nặng hơn và có dấu hiệu xuất huyết.

Ngoài ra, tại Việt Nam, bạn có thể tự mình tạo những thói quen có thể giúp phòng tránh dịch Ebola nhiều nhất có thể như không ăn thịt thú rừng, tránh bay tới những vùng đang có dịch.

7. Ebola có chữa được không?
“Với AIDS, hiện tại chúng ta đã có một vài biện pháp cứu chữa và người bệnh sống lâu hơn, họ có hy vọng.Với Ebola, vào thời điểm này chúng ta không có hy vọng”- Lugli, một bác sĩ của tổ chức Bác sĩ không biên giới đang làm việc tại các vùng dịch cho biết.

Mặc dù Tổ chức Y Tế Thế Giới đã nâng tỉ lệ nguy cơ chết do Ebola lên tới 90%, nhưng không phải là không có cơ hội cứu chữa cho những người bị bệnh Ebola. Theo những con số mới nhất từ WHO thì đã có khoảng 40% bệnh nhân sống sót sau khi mắc Ebola. Tuy nhiên, những bệnh nhân này cần được phát hiện sớm để có sự chăm sóc kịp thời.

8. Có nguy cơ Ebola lan tới toàn thế giới, cụ thể là châu Á không?
Có! Ebola đang là một trong những mối đe doạ hàng đầu của cộng đồng quốc tế. Hiện tại, ngoài lãnh địa Châu Phi, Ebola đã lan truyền đến Châu Á và cụ thể hơn là đã đến Đông Nam Á. Do đặc tính lây lan của Virus Ebola, việc chủng Virus này có thể sang Việt Nam là điều không quá xa vời. Bộ Y tế cũng nhận định, đây là bệnh dịch rất nguy hiểm và không được chủ quan. TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, chỉ cần phát hiện 1 ca bệnh xét nghiệm dương tính với virus Ebola đã được coi là một ổ dịch.

9. Triệu chứng nhận biết bệnh Ebola sớm
Theo Cục Y tế dự phòng, các đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh cao nhất gồm: thành viên gia đình hay người tiếp xúc gần với người mắc bệnh; người đi dự tang lễ tiếp xúc trực tiếp với thi thể người chết do nhiễm virus Ebola; người đi săn tiếp xúc với động vật chết do nhiễm virus Ebola trong rừng; cán bộ y tế. Thực tế trong số các trường hợp tử vong do bệnh này tại 4 nước Tây Phi thời gian qua, có đến 60 người là cán bộ y tế từng trực tiếp chăm sóc, cứu chữa người bệnh.

(Hình ảnh sưu tầm từ internet)

Người mắc bệnh do virus Ebola thường xuất hiện các triệu chứng như sốt đột ngột, mệt mỏi kéo dài, đau cơ, đau đầu, đau họng. Tiếp theo là các triệu chứng nôn, tiêu chảy, phát ban, suy thận, suy gan. Một số trường hợp bị chảy máu trong nội tạng và chảy máu ngoài.Thời gian ủ bệnh là 2 đến 21 ngày. Bệnh nhân dễ lây truyền bệnh ngay khi bắt đầu xuất hiện triệu chứng. Với những người có các dấu hiệu bệnh nói trên, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán, chăm sóc điều trị kịp thời.

Cũng theo Cục Y tế dự phòng, hiện nay thế giới chưa có vaccine phòng bệnh do virus Ebola. Vì vậy, biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất vẫn là nâng cao nhận thức về các yếu tố nguy cơ của bệnh và các biện pháp phòng tránh để giảm số ca mắc và tử vong.

Bác Sĩ CKI Lữ Thị Hoàng Oanh
Phòng khám Đa khoa Quốc tế Yersin